انکودر چیست؟

انکودر چیست؟

برای پاسخ به این سوال که انکودر چیست، باید بگوییم انکودر یا رمزگذار نوعی سنسور است که حرکات مکانیکی را به پالس‌های الکتریکی تبدیل می‌کند و یا به عبارتی این حرکات را رمزگذاری می‌کند؛ سپس به تجهیزات دیگر دستگاه مانند PLC سیگنال‌هایی ارسال می‌کند تا دستگاه با ثبت حالات مکانیکی فرایندهای در حال انجام را کنترل کند. این سنسور می‌تواند پارامترهایی مانند سرعت، زاویه، موقعیت و جهت حرکت شفت را در موتور اندازه‌گیری کند. انکودرها کاربرد گسترده‌ای در صنایع گوناگون و کارخانجات دارند و در دستگاه‌هایی مانند ماشین برش، دستگاه چاپ و ماشین بسته بندی از آن‌ها استفاده می‌شود. در ادامه‌ی مقاله به معرفی انواع انکودرها می‌پردازیم.

انکودر چرخشی (Rotary encoder)

این نوع از انکودرها وظیفه‌ی تبدیل حرکت محور چرخنده به یک کد دیجیتال یا آنالوگ را دارا می‌باشند. انکودر چرخشی از فرستنده و گیرنده‌ و یک دیسک مدرج که می‌تواند سیاه و سفید یا توپر و توخالی (به صورت حفره‌های متوالی) باشد، تشکیل می‌شود. انکودر چرخشی در محور چرخنده‌ی دستگاه نصب می‌شود به طوری که دیسک مدرج انکودر همراه با شفت می‌چرخد و گیرنده و فرستنده‌ ثابت می‌مانند. نحوه‌ی کار این نوع انکودر به این صورت است که هنگامی که دیسک می‌چرخد، سیگنالی که از فرستنده به گیرنده منتقل می‌شود به دلیل مدرج بودن دیسک، به طور متوالی قطع و وصل می‌شود. به این ترتیب بسته به میزان چرخش شفت تعدادی سیگنال صفر و یکی از خروجی گیرنده وارد دیکودر شده و بر اساس برنامه‌ای که به آن داده شده است، تبدیل به موقعیت یا تعداد چرخش شفت می‌شود. لازم به ذکر است که هرچه تعداد درجات دیسک چرخنده بیشتر باشد، سیگنال‌های صفر و یکی بیشتری به دیکودر وارد می‌شود و در نتیجه دقت انکودر بالاتر است. این انکودر‌ها برای تولید سیگنال از تکنولوژی‌های مختلفی استفاده می‌کنند، بنابراین انواع مختلفی از انکودرهای چرخشی شامل انکودرهای چرخشی نوری، خازنی و مغناطیسی وجود دارند.

انکودر خطی (Linear encoder)

انکودر خطی عملکردی مشابه با انکودر چرخشی دارد و تفاوت آن با انکودر چرخشی در این است که صفحه‌ی مدرج آن گرد نیست، بلکه به صورت یک خط صاف است؛ بنابراین انکودر خطی برای اندازه‌گیری حرکات خطی به کار می‌رود. این نوع انکودرها نیز از تکنولوژی‌های مختلفی برای تولید سیگنال استفاده می‌کنند و شامل انکودرهای خطی نوری، مغناظیسی و مقاومتی می‌شوند. خروجی انکودر نوری دیجیتال و خروجی انکودر مغناطیسی و مقاومتی آنالوگ می‌باشد. انکودر خطی مغناطیسی از یک میله‌ که به چند قسمت تقسیم شده است، ساخته می‌شود. در روبه‌روی این میله میله‌ی مفناطیسی دیگی حرکت می‌کند. هر قسمت از میله‌ی اول قطب‌ N یا S آهنربا می‌باشد و با حرکت میله‌ی دوم بر اساس خاصیت مغناطیسی تعداد دفعات جذب و دفع کد گذاری شده و از طریق آن میزان حرکت اندازه گرفته می‌شود.انکودر خطی مقاومتی که نوعی پتانسیومتر است، که از یک مقاومت متغیر ساخته می‌شود و بر اساس تغییرات مقاومت میزان حرکت را اندازه‌گیری می‌کند.

انواع انکودر بر اساس نوع عملکرد

انکودر مطلق (Absolute encoder)

انکودرهای مطلق طوری عمل می‌کنند که در هر موقعیتی که باشند سیگنالی مبنی بر قرار گرفتن در آن نقطه ارسال کنند. این نوع انکودرها برای هر موقعیت و زاویه‌ یک کد دارند و با قرار گرفتن در آن موقعیت کد مربوط به آن را ارسال می‌کنند؛ بنابراین این انکودرها موقعیت خود را حتی پس از خاموش و روشن شدن فراموش نمی‌کنند.  

انکودر افزایشی (Incremental encoder)

این نوع از انکودرها بر خلاف انکودرهای مطلق دارای قابلیت حفظ موقعیت نمی‌باشند و با خاموش و روشن شدن موقعیت قبلی خود را فراموش می‌کنند. به بیان دیگر، انکودرهای افزایشی قابلیت نشان دادن موقعیت خاصی را ندارند و تنها می‌توانند تغییرات موقعیت را نشان دهند. در انکودرهای افزایشی سیگنال تنها در هنگام حرکت انکودر فرستاده می‌شود.

سخن آخر

در این مقاله سعی داشتیم به این سوال که انکودر چیست پاسخ دهیم. انکودر نوعی سنسور رمزگذار است که برای کنترل فرایندهای مکانیکی به کار می‌رود. امروزه سنسورها نقش مهمی در زندگی ما پیدا کرده‌اند. شما می‌توانید انواعی از سنسورها را در صفحه‌ی محصولات آتونیکس و محصولات بیداک مشاهده و خریداری نمایید.